• Blog o książkach i kulturze
  • O mnie
  • Blog
  • Poszukuję
  • Opinie
  • Współpraca
  • Prywatność
  • Cookies
  • Kontakt
Okruchy.pl
Okruchy.pl
Blog o książkach wyjątkowych
  • Home
  • Miejsca
  • Recenzje
  • Spotkania
  • Cytaty
  • Roztrząsania
MENU CLOSE back  

Adam Kaden: zapomniany mistrz fraszki

You are here:
  1. Home
  2. Mistrzowie słowa, Recenzje książek
  3. Adam Kaden: zapomniany mistrz fraszki

Fraszka jak żona, wymaga zasadniczej wierności. Od czasu do czasu można ją zdradzić, ale zawsze trzeba do niej wracać – powiedział kiedyś Jan Sztaudynger.

Dlatego właśnie postanowiłem wrócić do mojego bloga po kilkumiesięcznej przerwie, by skreślić kilka słów na temat Adama Kadena. Zresztą sam Sztaudynger bardzo cenił sobie tego fraszkopisa. „To był mój mistrz” – powiedział kiedyś o Kadenie! Czytając wspomnienia autora „Piórek” znalazłem jednak pewną niekonsekwencję.

Otóż Sztaudynger nie wiedział o tym, że już w 1928 roku Adam Kaden opublikował tomik swoich fraszek (w tymże roku wydal zresztą także zbiór poezji). Tymczasem we wspomnieniach spisanych w 1970 roku (!) przez córkę Sztaudyngera możemy przeczytać: „Wielka szkoda, że dotąd nie ukazał się wybór jego [Kadena] fraszek”.

Stąd wniosek, że musiał to być tomik wydany w niewielkim nakładzie i niezbyt popularny w środowisku. W przeciwnym razie znakomity fraszkopis  musiałby wiedzieć od wielu lat o publikacjach swojego mistrza. To oczywiście tylko moje domysły, ale może być w tym sporo prawdy. Zwłaszcza że mój prywatny, świetnie zachowany tomik Adama Kadena (który niedawno udało mi się nabyć w antykwariacie) opatrzony został numerem 14.

Kim był Adam Kaden?

O Adamie Kadenie wiemy w zasadzie niewiele. Antologia Józefa Bułatowicza „Z fraszką przez stulecia” podaje, że był pisarzem i malarzem. Mimo iż od wczesnych lat młodości parał się rysunkiem i malarstwem, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim najpierw medycynę, później zaś polonistykę. Na tejże uczelni obronił doktorat z zakresu literatury u prof. Ignacego Chrzanowskiego. Jego zainteresowania były jednak bardzo rozległe. Parał się nie tylko historią literatury i sztuki, ale także medycyną, filozofią matematyki. Pisywał satyry, liryki, dramaty, komedie, projektował witraże i meble.

We wspomnieniach Sztaudyngerów wyszperałem, że Adam Kaden był niedocenionym i nieocenionym mistrzem, pełnym zadumy, delikatności, subtelności i wdzięku. Chorował na serce, ubóstwiał kobiety (był trzykrotnie żonaty) i czarną kawę. Był karciarzem i utracjuszem. Ale pochwała Sztaudyngera jest wystarczającą dla mnie rekomendacją. Zresztą niejedną z fraszek Kadena ubóstwiał Jan Sztaudynger. I choć schorowany, potrafił z pamięci cytować te najcelniejsze, na przykład Głębię.

Głębia
– Czasem mię własna głębokość przygnębia.
Mówiła głębia.
– No, no!
Przerwało dno.

Poniżej garść fraszek Adama Kadena, których nie znajdziecie w antologiach

Prawda
– Tak się głęboko chowam w łotrze,
Mówiła prawda, że nigdy nie dotrze.

Lekkomyślność
– Daję ludziom zapomnieć o tem co ich boli!
Mówiła lekkomyślność.
– Ja także, rzekła siła woli.

Kłamstwo
Mówiło kłamstwo: trzymaj się mnie zawdy.
Jestem poręczą nad przepaścią prawdy.

Wiele z tych fraszek ma charakter refleksyjny, moralizatorski i dydaktyczny. Przyznam, że z zaciekawieniem sięgam po tę lekturę, zwłaszcza że wymowa wielu utworów Adama Kadena nadal pozostaje aktualna i bliżej im do aforyzmu niż do satyry.

Posted on 29-10-2011Mistrzowie słowa Recenzje książek2 komentarze
Tags:Adam KadenJan Sztaudynger
FacebookshareGoogle+shareTwittertweet

Piotr Kasperczak - miłośnik dobrej książki w pełnym tego słowa znaczeniu. Uwielbia szperać w antykwariatach w poszukiwaniu literackich smaczków. Z bibliofilskim zapałem kolekcjonuje pierwsze wydania tomików poetyckich oraz książki z autografami największych polskich poetów i pisarzy. Z pasją odkrywa mniej znane historie ludzi pióra. Nie recenzuje, raczej przybliża co ciekawsze publikacje, starannie omijając aktualne listy bestsellerów. Nade wszystko odkurza cenne perły literackiej miniatury.

Powiązane wpisy

exlibris-anne-fadiman1
Anne Fadiman, „Ex libris” i jej radosna erudycja
17-11-2018
książki dla dzieci
„Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci”
02-06-2018
olof-lagercrantz
Olof Lagercrantz „O sztuce czytania i pisania”
31-10-2017

2 myśli o “Adam Kaden: zapomniany mistrz fraszki”

  1. 16-12-2011 at 14:39
    Mieszko

    W książce Andrzeja Kuśniewicza „Moja Historia Literatury”. Autor przyjaźnił się z rodziną Kadena i w książce swej przytacza jeszcze inne „utwory-migawki” Adam. A tutaj o Krakowie:

    Gruch-gruch! jak kręgle…
    To walą do piwnicy węgle…
    Puk-puk o bruk
    pukają kroki…
    Moje łóżko jest wąskie,
    świat – szeroki…

    Lub:

    Czasami pogłaszczę dywan,
    szafę w kącie obejmę.
    Rzeczy są takie ciche,
    rzeczy są takie wierne.

    Dalej:

    Wynoszą moje graty, Widok dość ponury.
    Fotel tak zwykle godny nogami do góry.

    I smutna końcówka:

    Kwadracie światła na ścianie!
    Z Tobą najcięższe będzie rozstanie…

    * * *

    Autor przytacza jeszcze inne fragmenty, które mogą być Panu znajome z posiadanego tomiku, zazdroszczę. Kaden jest dla mnie nowością od niedawna jednak w trybie natychmiastowym utkwił w mej świadomości.

    Pozdrawiam Serdecznie

  2. 15-08-2014 at 16:43
    Piotr

    Mieszko, Bardzo dziękuję za komentarz i za inspirację. Książka kupiona, często po nią sięgam i do niej wracam. To niezwykłe uczucie poznać aż tak dobrze upodobania i pasje czytelnicze Andrzeja Kuśniewicza. Pozdrawiam!

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone *

Mozesz uzyć tych tagów i atrybutów HTML: <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

wyczyśćWyślij komentarz

Zapraszam Cię do podróży po krainie mniej znanych tekstów literackich, a także anegdot i opowieści o poetach i pisarzach.

Okruchy.pl to odrobina kultury przyprawiona subiektywnym spojrzeniem na te książki, których nie znajdziecie w aktualnych listach bestsellerów.

Zapraszam do lektury.

Ostatnie komentarze

  • 5000lib.wordpress.com o Literackie Zakopane wciąż inspiruje. Rozmowa z Bożeną Gąsienicą
  • AA o W poszukiwaniu polskiego odpowiednika angielskiego weekendu
  • mojepodrozeliterackie.blogspot.com o Rusza Program Rezydencji Literackich dla ludzi pióra
  • Okruchy.pl o Sprzedaż książek w 2020 roku. Są powody do zadowolenia

Kategorie

  • (2)Aforyzmy
  • (6)Anegdoty
  • (19)Ciekawostki
  • (22)Cytaty z książek
  • (7)Fraszki
  • (8)Konkursy satyryczne
  • (6)Miejsca
  • (16)Mistrzowie słowa
  • (23)Recenzje książek
  • (40)Roztrząsania
  • (32)Spotkania

Literacki Blog Roku 2015

Blog roku 2015

Polub blog na Facebooku

@ Copyright 2009-2021 by Piotr Kasperczak, Okruchy.pl.
    Blog Okruchy.pl korzysta z plików cookie w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności.

    Korzystając ze strony zgadzasz się na używanie cookie, zgodnie z ustawieniami przeglądarki.Akceptuję Więcej
    Polityka Prywatności

    Privacy Overview

    This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
    Necessary
    Always Enabled

    Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.

    Non-necessary

    Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.

    SAVE & ACCEPT
    x
    Okruchy.pl

    Cześć! Witaj na moim blogu!

    Chciałbym, żebyś tu wracał(a).
    Zadbam o to, przesyłając Ci najnowsze wiadomości ze świata literatury :)

    Zero spamu. Wysyłka raz w miesiącu.
    Wypisz się w dowolnej chwili.