• Blog o książkach i kulturze
  • O mnie
  • Blog
  • Poszukuję
  • Opinie
  • Współpraca
  • Prywatność
  • Cookies
  • Kontakt
Okruchy.pl
Okruchy.pl
Blog o książkach wyjątkowych
  • Home
  • Czytam
  • Spotkania
  • Roztrząsania
MENU CLOSE back  

(Nie)winne rymowanki dla dzieci

You are here:
  1. Home
  2. Ciekawostki, Roztrząsania
  3. (Nie)winne rymowanki dla dzieci

Dawne dziewiętnastowieczne wierszyki dla dzieci pełne były rad i wskazówek, jak należy się zachowywać w domu, w towarzystwie, przy stole i w różnorakich okolicznościach.

Jak się jednak okazuje, spora część tej radosnej twórczości mogła spowodować trwały nieodwracalny ślad w psychice młodego osobnika, a przynajmniej na dobre wystraszyć ukochaną latorośl przed jakimkolwiek złym uczynkiem.

Nawet Julian Tuwim na łamach „Cicer cum caule” wspomina o „ohydnych głupstwach”, którymi straszono młode umysły dzieci w owych czasach. Oto niektóre z nich:

Wandzia miała chęć naganną
Sądzić się dorosłą panną,
Ale mama powiedziała:
„Bez nauk niczem wzrost ciała”.
Znam pewną taką panienkę,
Co wciąż plami swą sukienkę,
A za to, że odzież brudzi,
Wstyd ją wszedłszy między ludzi.

Skarbnicą wiedzy na temat ówczesnych, absurdalnych wierszyków dla dzieci, okazały się przywoływane już przeze mnie wspomnienia Magdaleny Samozwaniec. Sama zresztą wspominała o srogich karach, straszeniu Bozią za każdą przewinę, i karceniu rózgą, co – zdaniem autora poniższego wierszyka zalecał ponoć sam Duch Święty:

Rózeczką dziateczki Duch Święty bić radzi,
Rózeczka nigdy zdrowiu nie zawadzi…

Mniejszą karą dla dzieci było stanie w kącie, o czym mówiło krążące podówczas powiedzenie „Stań w kącie, z znajdą cię!”. Ale najciekawsze dydaktyczne wierszyki dla  znaleźć można w książeczce zatytułowanej „Złota różdżka” napisana przez Heinricha Hoffmanna, XIX-wiecznego niemieckiego psychiatry, rysownika i pisarza, w których morały i przypowieści mieszają się z groteską, makabreską, a czasem nawet… zresztą przeczytajcie sami.

„Ja wychodzę po ciasteczka”
Rzekła mama do Juleczka.
„Sprawiajże się tu przykładnie,
Nie ssij palców, bo nieładnie.
Bo kto palce w buzię tłoczy,
Zaraz krawiec doń wyskoczy
Z nożycami, zły okrutnie,
I paluszki nimi utnie”
Julek przyrzekł słuchać mamy,
Lecz nie wyszła jeszcze z bramy,
A już nieposłuszny malec
Myk – do buzi duży palec!
Wtem ktoś z trzaskiem drzwi otwiera,
Wpada krawiec jak pantera
I do Julka skoczy żwawo,
Nożycami w lewo, w prawo –
Uciął palec jeden, drugi!
Aż krew pryska na dwie strugi!
Julek w krzyk, a krawiec rzecze:
„Tak z nieposłuszeństwa leczę!”
Wraca mama – wielka bieda
Juleczkowi ciastek nie da.
Bo kto mamy nie usłucha,
Temu dosyć bułka sucha!
Płacze Julek w wielkiej trwodze
A paluszki na podłodze…

W książeczce można znaleźć równie interesujące historie, jak choćby opowieść o Kasi, która bawiła się zapałkami podczas nieobecności mamy. Finał bajeczki jest wstrząsający – bohaterka spłonęła doszczętnie, „i tylko kotki po niej pozostały” – wspomina Samozwaniec.

Okazuje się, że młode siostry Kossakówny, poza grą w zapomniane dziś serso i zabawą w ojca Wergiliusza, miały okazję znać takie okropieństwa, jak bajeczkę o chłopczyku, co nie chciał jeść zupy. Tuwim z pamięci cytował dwie ostatnie strofy wiersza. Samozwaniec pomyliła imię chłopczyka, nazywając go Grzesiem (być może obiegowo krążyły różne wersje tej bajeczki). Poniżej cytuję, prosząc o odejście od monitora osoby o słabych nerwach:

Michał był tłusty, zdrów najzupełniej,
Z buzią okrągłą jak księżyc w pełni,

Jędrna jak orzech, śliczną rumianą,
Jadł i pił wszystko, co na stół dano.
Raz gdy mu zupę stawia służąca,
On stąd ni zowąd talerz odtrąca,

Mama go łaje, a Michaś w sprzeczki:
„Nie chce i nie chce ani łyżeczki!”
Nazajutrz Michaś tak schudł nieboże,
Że go nikt w domu poznać nie może,

Dają do stołu, on znowu w sprzeczki,
Nie chce jeść zupy ani łyżeczki.
Nie słuchać starszych, rzecz bardzo brzydka,
W czwartym dniu Michaś wychudł jak nitka,

W piątym coś w piersiach i w gardle dusi,
Kto nie je zupy, ten umrzeć musi.
Tak też z Michasiem – był zdrów i tłusty,
Pięć dni nic nie jadł – umarł na szósty…

Samozwaniec  wspomina na koniec: „My obie z siostrą [młodą Magdaleną Kossak, późniejszej poetce – Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – przyp. red. PK], jako małe dziewczynki, po przeczytaniu właśnie tej bajeczki wsuwałyśmy zupsko, którego jakeśmy nie lubiły, na akord”.

Posted on 15-07-2010Ciekawostki RoztrząsaniaSkomentuj
Tags:Heinrich HoffmannJulian TuwimMagdalena Samozwaniec
FacebookshareGoogle+shareTwittertweet

Piotr Kasperczak - miłośnik dobrej książki w pełnym tego słowa znaczeniu. Uwielbia szperać w antykwariatach w poszukiwaniu literackich smaczków. Z bibliofilskim zapałem kolekcjonuje pierwsze wydania tomików poetyckich oraz książki z autografami największych polskich poetów i pisarzy. Z pasją odkrywa mniej znane historie ludzi pióra. Nie recenzuje, raczej przybliża co ciekawsze publikacje, starannie omijając aktualne listy bestsellerów. Nade wszystko odkurza cenne perły literackiej miniatury.

Powiązane wpisy

book-11-small
Prawie 2/3 Polaków nie przeczytało w 2017 roku żadnej książki
19-03-2018
table-small
Jak wrócić do książek i cieszyć się dobrą literaturą?
27-02-2018
children-593313_1280
Okruchy.pl w TOP20 influencerów książkowych
15-01-2018

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola wymagane są oznaczone *

Mozesz uzyć tych tagów i atrybutów HTML: <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>

wyczyśćWyślij komentarz

Zapraszam Cię do podróży po krainie mniej znanych tekstów literackich, a także anegdot i opowieści o poetach i pisarzach.

Okruchy.pl to odrobina kultury przyprawiona subiektywnym spojrzeniem na te książki, których nie znajdziecie w aktualnych listach bestsellerów.

Zapraszam do lektury.

Literacki Blog Roku 2015

Blog roku 2015

Kategorie
  • (2)Aforyzmy
  • (6)Anegdoty
  • (16)Ciekawostki
  • (16)Cytaty
  • (23)Czytam
  • (8)Fraszki
  • (8)Konkursy satyryczne
  • (16)Mistrzowie słowa
  • (34)Roztrząsania
  • (27)Spotkania
Ostatnie komentarze
  • Ewelina o Gdzie kupować tanie książki? Kilka praktycznych wskazówek
  • Justyna o Najważniejsze festiwale i wydarzenia literackie 2018
  • blemac65 o Gdzie kupować tanie książki? Kilka praktycznych wskazówek
  • Iwona o Najważniejsze festiwale i wydarzenia literackie 2018
Polub blog na Facebooku
@ Copyright 2009-2018 by Piotr Kasperczak, Okruchy.pl.
    Blog Okruchy.pl korzysta z plików cookie w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności.
    Korzystając ze strony zgadzasz się na używanie cookie, zgodnie z ustawieniami przeglądarki.Akceptuję Więcej
    x
    Okruchy.pl

    Cześć! Witaj na moim blogu!

    Chciałbym, żebyś tu wracał(a).
    Zadbam o to, przesyłając Ci najnowsze wiadomości ze świata literatury :)

    Zero spamu. Wysyłka raz w miesiącu.
    Wypisz się w dowolnej chwili.